Switch

Switch cihazı nə işə yarayır?

Şəbəkə texnologiyalarında switch ən vacib avadanlıqlardan biridir. Onun əsas funksiyası müxtəlif cihazları – kompüter, printer, server, IP kamera və digər şəbəkə avadanlıqlarını birləşdirərək, onların arasında məlumat mübadiləsini təmin etməkdir. Əgər router interneti evə və ya ofisə gətirirsə, switch bu interneti daxili şəbəkədə bütün cihazlara stabil şəkildə paylayır.

Switch, adi “hub” cihazlarından fərqli olaraq, ağıllı məlumat yönləndirmə mexanizminə malikdir. Yəni hər hansı bir kompüterdən göndərilən məlumat paketləri bütün şəbəkəyə yayılmır, yalnız ünvanlanmış cihazlara ötürülür. Bu, həm sürəti artırır, həm də şəbəkədə lazımsız yüklənmənin qarşısını alır.

Bundan əlavə, switch şəbəkənin genişlənməsinə imkan yaradır. Məsələn, evdə və ya ofisdə router üzərində olan portlar kifayət etmədikdə, əlavə switch qoşmaqla yeni cihazlar şəbəkəyə asanlıqla əlavə olunur. Beləliklə, həm kiçik evlərdə, həm də böyük müəssisələrdə daha çevik və idarəolunan şəbəkə qurmaq mümkün olur.

Müasir switch modelləri yalnız port sayını artırmaqla kifayətlənmir, həm də şəbəkə təhlükəsizliyi, sürət idarəetməsi və enerji qənaəti kimi əlavə imkanlar təqdim edir. Xüsusilə idarə olunan modellərdə hər bir porta ayrıca nəzarət etmək, sürəti bölüşdürmək və istifadəçilərin şəbəkəyə çıxışını məhdudlaşdırmaq mümkündür.

Qısaca desək, switch cihazı şəbəkənin “onurğa sütunu” rolunu oynayır. Router interneti gətirir, lakin stabil və balanslı şəkildə bütün qurğulara paylanması məhz switch vasitəsilə həyata keçirilir.

Ev və biznes şəbəkələrində switch istifadəsi

Switch cihazları həm ev mühitində, həm də iri biznes şəbəkələrində fərqli məqsədlərlə istifadə olunur. Onların əsas üstünlüyü sabitlik və genişlənmə imkanları yaratmasıdır. Evdə əsas ehtiyac daha çox interneti bir neçə cihaz arasında bölüşdürmək olsa da, biznes mühitində yüzlərlə qurğunu eyni şəbəkədə idarə etmək tələb olunur.

Kiçik ofislərdə şəbəkə sabitliyi

Kiçik ofislərdə bir routerin portları tez-tez kifayət etmir. Məsələn, hər işçi kompüter, IP telefon, printer və əlavə avadanlıqlardan istifadə edir. Bu halda switch əlavə port təmin edərək bütün cihazların problemsiz qoşulmasına imkan yaradır. Üstəlik, switch məlumat axınını ağıllı şəkildə idarə etdiyi üçün hər bir cihaz sabit və sürətli internet əldə edir. Kiçik bizneslər üçün idarə olunmayan, sadə modellər daha münasibdir, çünki onlar həm büdcəyə uyğundur, həm də istifadəsi rahatdır.

Böyük müəssisələrdə infrastrukturun idarəsi

Böyük şirkətlərdə və müəssisələrdə yüzlərlə, bəzən minlərlə cihaz şəbəkəyə qoşulur. Belə hallarda sadə router və ya kiçik həcmli avadanlıq kifayət etmir. Burada şəbəkənin idarəolunan switch-lərlə qurulması vacibdir. Bu modellər hər bir porta ayrıca nəzarət imkanı verir, yüklənməni balanslaşdırır və təhlükəsizlik qaydalarını tətbiq etməyə imkan yaradır.

Məsələn, bir müəssisədə mühasibatlıq şöbəsi ilə IT şöbəsi eyni şəbəkədə olsa da, onların məlumat mübadiləsinin ayrı saxlanılması tələb oluna bilər. İdarə olunan switch vasitəsilə bu tip VLAN (Virtual LAN) ayırmaları aparmaq mümkündür. Bu həm təhlükəsizlik baxımından, həm də performans baxımından müstəsna əhəmiyyət daşıyır.

Beləliklə, evdə sadə istifadədən tutmuş, iri müəssisələrdə mürəkkəb şəbəkə idarəsinə qədər switch cihazları hər səviyyədə şəbəkənin sabitliyini qoruyur və performansını yüksəldir.

Switch və router arasındakı əsas fərqlər

İstifadəçilərin tez-tez qarışdırdığı anlayışlardan biri də switch ilə router arasındakı fərqlərdir. Hər iki cihaz şəbəkə üçün vacibdir, amma onların funksiyaları tamamilə fərqlidir. Router interneti xarici provayderdən qəbul edib ev və ya ofis şəbəkəsinə paylayır. Switch isə həmin şəbəkə daxilindəki cihazların bir-biri ilə əlaqəsini təmin edir.

Router olmadan interneti evə və ya ofisə gətirmək mümkün deyil, lakin switch olmadan da böyük şəbəkələrdə sabitlik təmin olunmur. Məsələn, router yalnız 4 port təqdim edirsə, əlavə 20 kompüter qoşmaq üçün switch vacibdir. Bu baxımdan, router “qapı”, switch isə “daxili yol” funksiyasını yerinə yetirir.

Hansı cihaz hansı məqsəd üçün istifadə olunur?

Router əsasən ev istifadəçiləri üçün kifayətdir, çünki interneti paylamaq və eyni zamanda bir neçə cihazı qoşmaq imkanı verir. Amma çoxlu sayda kompüter, printer və server istifadə olunan mühitdə switch qaçılmazdır. Switch yalnız daxili şəbəkəni genişləndirmir, həm də məlumat axınını daha səmərəli idarə edir.

Hibrid şəbəkələrdə hər iki cihazın rolu

Müasir ofislərdə və hətta böyük evlərdə tez-tez həm router, həm də switch birlikdə istifadə olunur. Router provayderdən gələn interneti gətirir, firewall və NAT funksiyalarını həyata keçirir. Switch isə bu interneti onlarla cihaz arasında bölüşdürür, eyni zamanda şəbəkə daxilində cihazların bir-biri ilə sürətli ünsiyyətini təmin edir.

İdarə olunan və idarə olunmayan switch modelləri

Switch cihazları funksionallığına görə iki əsas kateqoriyaya bölünür: idarə olunan (managed) və idarə olunmayan (unmanaged) modellər. Hər iki tipin öz üstünlükləri və tətbiq sahələri var.

İdarə olunan modellərin üstünlükləri

İdarə olunan switch modelləri daha çox böyük şəbəkələrdə istifadə olunur. Onların əsas xüsusiyyəti odur ki, administrator hər bir porta ayrıca nəzarət edə bilir. Məsələn, hansı cihazın hansı sürətlə internetə çıxış edəcəyini təyin etmək, bəzi portları məhdudlaşdırmaq və ya prioritetləşdirmək mümkündür.

Bundan başqa, idarə olunan modellər VLAN (Virtual LAN) dəstəyi ilə gəlir. Bu, şəbəkəni ayrı-ayrı seqmentlərə bölməyə imkan verir. Beləliklə, mühasibatlıq, satış və IT şöbələri bir-birindən ayrı, amma eyni şəbəkə infrastrukturu üzərində işləyə bilir. Bu, həm təhlükəsizlik, həm də performans baxımından böyük üstünlükdür.

İdarə olunan switch-lər həmçinin şəbəkə monitorinqi və diaqnostika imkanları təqdim edir. Administrator istənilən vaxt şəbəkədəki yüklənməni, nasazlıqları və qoşulmuş cihazların vəziyyətini görə bilir. Bu, iri müəssisələr üçün olduqca vacibdir.

Sadə istifadəyə yönəlmiş modellər

İdarə olunmayan switch-lər isə daha çox evlər və kiçik ofislər üçün nəzərdə tutulub. Onların üstünlüyü sadəliyindədir – cihaz elektrikə və şəbəkəyə qoşulduqdan sonra dərhal işləməyə başlayır. Heç bir əlavə ayar və ya idarəetmə panelinə ehtiyac yoxdur.

Bu tip switch modelləri əsasən port sayını artırmaq üçün istifadə olunur. Məsələn, routerin üzərindəki portlar kifayət etmədikdə, sadə bir unmanaged switch əlavə etməklə bir neçə cihazı eyni anda şəbəkəyə qoşmaq mümkündür.

Əgər istifadəçi şəbəkə idarəçiliyi ilə məşğul olmaq istəmirsə və yalnız əlavə port lazımdırsa, idarə olunmayan modellər həm sərfəli, həm də rahat həlldir.

Müasir switch texnologiyalarında yeniliklər

Şəbəkə infrastrukturu daim inkişaf edir və bu inkişafın mərkəzində switch texnologiyaları dayanır. Əvvəllər yalnız port sayını artırmaq üçün istifadə olunan bu cihazlar, indi həm sürət, həm təhlükəsizlik, həm də əlavə funksiyalar baxımından çox güclü imkanlar təqdim edir.

PoE dəstəyi və tətbiq sahələri

Müasir switch modellərinin ən vacib yeniliklərindən biri PoE (Power over Ethernet) texnologiyasıdır. Bu imkan cihazlara eyni kabel vasitəsilə həm internet, həm də elektrik enerjisi ötürülməsini təmin edir. Xüsusilə IP kameralar, VoIP telefonlar və access point-lər üçün bu funksiya çox rahatdır. Beləliklə, əlavə enerji kabelinə ehtiyac qalmır və quraşdırma xərcləri azalır.

PoE dəstəyi həm də təhlükəsizlik baxımından önəmlidir. Məsələn, IP kameraların dam və ya küçə kimi çətin yerlərə quraşdırılması zamanı elektrik xətti çəkmək çətin olur. PoE switch sayəsində yalnız şəbəkə kabeli kifayət edir.

Yüksək sürətli gigabit və 10G bağlantılar

Ənənəvi switch-lər əsasən 100 Mbps sürət təqdim edirdi. Lakin bu gün artıq gigabit switch modelləri standart hal alıb. Bu cihazlar hər porta 1 Gbps sürət təmin edir ki, bu da evlərdə və ofislərdə yüksək sürətli internet tələblərinə tam cavab verir.

Daha iri müəssisələr və data mərkəzləri üçün isə 10G switch modelləri mövcuddur. Onlar böyük həcmli məlumat ötürülməsini dəstəkləyir və server otaqlarında yüksək performans təmin edir. Bu texnologiya bulud xidmətləri, böyük verilənlər bazası və real vaxtda emal tələb edən tətbiqlər üçün xüsusilə vacibdir.

Müasir switch-lərdə əlavə olaraq enerji qənaəti texnologiyaları, təhlükəsizlik protokolları və şəbəkə monitorinq imkanları da inkişaf etdirilib. Bu, onları sadəcə “port artırıcı” deyil, şəbəkənin tam idarə mərkəzinə çevirir.

Fərqli ehtiyaclar üçün doğru switch modeli

Hər bir istifadəçinin şəbəkə tələbləri fərqlidir. Bəzilərinə yalnız əlavə portlar kifayət edirsə, digərləri üçün yüksək performans, təhlükəsizlik və idarəetmə imkanları vacibdir. Buna görə də doğru switch seçimi ehtiyacların dəqiq müəyyən olunmasından keçir.

Sadə istifadəçilər üçün sərfəli həllər

Evdə və ya kiçik ofisdə əsas məqsəd yalnız bir neçə cihazı şəbəkəyə qoşmaqdırsa, idarə olunmayan switch modelləri ən doğru seçimdir. Bu cihazlar “plug and play” prinsipi ilə işləyir: sadəcə elektrikə və şəbəkəyə qoşulur və dərhal istifadəyə hazır olur. Onların qiyməti nisbətən ucuzdur, quraşdırılması isə heç bir əlavə texniki bilik tələb etmir.

Belə modellər ailələr üçün çox faydalıdır. Məsələn, router üzərindəki portlar kompüter, printer və televizor üçün kifayət etmədikdə, sadə bir switch əlavə edərək şəbəkəni genişləndirmək mümkündür. Bununla evdə bütün cihazlar stabil və sürətli internet əldə edir.

Peşəkar mühitlər üçün yüksək performanslı modellər

Orta və iri müəssisələrdə şəbəkə tələbləri daha mürəkkəbdir. Burada idarə olunan switch modellərinə üstünlük verilir. Onlar VLAN dəstəyi, təhlükəsizlik siyasətlərinin tətbiqi, hər porta ayrıca sürət limiti və prioritetləşdirmə imkanı verir.

Peşəkar modellərdə tez-tez PoE dəstəyi də olur. Bu sayədə IP kameralar, access point-lər və VoIP telefonlar üçün əlavə enerji kabelinə ehtiyac qalmır. Bundan başqa, data mərkəzləri və server otaqları üçün 10G sürət dəstəkləyən switch-lər mövcuddur ki, onlar yüksək həcmli məlumat axınını problemsiz idarə edir.

Əgər müəssisə sürətli böyüyürsə və şəbəkə ehtiyacları daim artırsa, müasir texnologiyalara sahib, genişlənə bilən switch modellərinə sərmayə qoymaq uzunmüddətli səmərə gətirir.